Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Şimdiki zaman, Türkçe dilbilgisinde şu an yaşanan veya süreklilik arzeden bir olayı veya durumu anlatan zaman yapısı. -yor ve -mekte ekleri ile bir haber kipi olan şimdiki zaman kipi oluşturulur.
Sınav sisteminin değişmesi konusunda ne düşünüyorsun?
Şu an Türkiye'nin en sevilen radyo istasyonunu dinlemektesiniz.
Türkçede şimdiki zamanlı bir tümce kurabilmek için eylem kökünün sonuna “-yor” eki getirilir. Geniş Türkçe coğrafyası içinde yalnızca Türkiye Türkçesinde bulunan bu ek, tarihî nedenlerden ötürü tek şekillidir (-yor):
geliyor, bakıyor, düşüyor, soruyor vb.
Bu ek Eski Türkçedeki "yörü-" eyleminden gelir. Örneğin "geliyorum" demek için Eski Türkçede "kel yörür men" denirdi. Burada "kel-", "gel-" anlamında "men" ise "ben" anlamındadır. Zaman için çok kullanılan bu yapı Türkçenin sondan eklemeli olması nedeniyle ekleşmiştir. Ancak her zaman "-yor" biçiminde kalır (ses uyumlarına uyacak şekilde değişiklik göstermez).
-yor ekinin Türkçede üç temel kullanımı vardır. Birincil kullanımı bir süre önce başlamış ve "şu anda gerçekleşen" eylemler için kullanımıdır:
Kardeşim içeride uyuyor.
Çocuklar sabahtan beri bahçede oynuyorlar.
Yükleme geniş zaman anlamı katar. Kesintilere uğramakla birlikte anlam olarak "sürekli" eylemler için kullanılır:
Bir bankada güvenlik görevlisi olarak çalışıyorum.
Her gün akşam yemeğini saat altı civarında yiyoruz.
Yükleme gelecek zaman anlamı katar. Bu kullanımda eylemin "şu an" gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmaz:
Önümüzdeki haftasonu bizim takımın maçına geliyor musun?
Yarın İstanbul'a gidiyorum.
NOT: Bu yapı genellikle gayrıresmî konuşmalarda kullanılır.
“-yor” eki, ünsüzle biten fiillere eklendiğine ek ile eylem arasına, büyük ve küçük ünlü uyumuna uyacak şekilde dar ünlülerden bir yardımcı ses alır:
gel-i-yor, dur-u-yor, gör-ü-yor, al-ı-yor vb.
Ünlü ile biten eylemlerde, yardımcı sese gerek kalmaz. Bu durumda geniş ünlü daralır.
de-yor > di-yor, başla-yor > başlı-yor vb.
Bu ünlü daralması olumsuzluk eki -me için de geçerlidir:
gel-mi-yor, dur-mu-yor, gör-mü-yor, al-mı-yor vb.
Örnekler
Kişi
git-
gel-
ara-
1. Tekil Kişi (Ben)
gid-i-yor-um
gel-i-yor-um
arı-yor-um
2. Tekil Kişi (Sen)
gid-iyor-sun
gel-i-yor-sun
arı-yor-sun
3. Tekil Kişi (O)
gid-iyor
gel-i-yor
arı-yor
4. Çoğul Kişi (Biz)
gid-iyor-uz
gel-i-yor-uz
arı-yor-uz
5. Çoğul Kişi (Siz)
gid-iyor-sunuz
gel-i-yor-sunuz
arı-yor-sunuz
6. Çoğul Kişi (Onlar)
gid-iyor-lar
gel-i-yor-lar
arı-yor-lar
Türkçede -mekte -makta ekleri de tümceye şimdiki zaman anlamını kazandırır:
Ders çalışmaktayım.
Seni düşünmekteyim.
Bu ek aynı zamanda fıkra ve hikaye anlatırken geniş zaman ve bazen de geçmiş zaman anlamında kullanılır:
Sıcak bir yaz günüdür. Çocuklar pilajda oynamaktadırlar. Birden gökyüzünde ışıltılar saçan, kocaman bir uzay gemisi belirir.
Örnekler
Kişi
git-
gel-
ara-
1. Tekil Kişi (Ben)
git-mekte-y-im
gel-mekte-y-im
ara-makta-y-ım
2. Tekil Kişi (Sen)
git-mekte-sin
gel-mekte-sin
ara-makta-sın
3. Tekil Kişi (O)
git-mekte-(dir)
gel-mekte-(dir)
ara-makta-(dır)
4. Çoğul Kişi (Biz)
git-mekte-y-iz
gel-mekte-y-iz
ara-makta-y-ız
5. Çoğul Kişi (Siz)
git-mekte-siniz
gel-mekte-siniz
ara-makta-sınız
6. Çoğul Kişi (Onlar)
git-mekte-(dir)-ler
gel-mekte-(dir)-ler
ara-makta-(dır)-lar
NOT: Parantez içindeki -dir ve -dır eklerinin kullanımı zorunlu değildir.
Şimdiki zaman kipinin olumsuz hâli şimdiki zaman eklerinden önce olumsuzluk eki -me'nin eklenmesi ile oluşturulur. -yor ekinden önce gelen -me eki -mi'ye dönüşür.
Sizi pek iyi duymuyorum.
Hükümet operasyon için orduya yetki vermemektedir.
Tarih: 2016-03-02 01:57:18 Kategori: Sözlük
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Şimdiki Zaman Nedir
Sınav sisteminin değişmesi konusunda ne düşünüyorsun?
Şu an Türkiye'nin en sevilen radyo istasyonunu dinlemektesiniz.
Şimdiki Zaman -yor eki
Türkçede şimdiki zamanlı bir tümce kurabilmek için eylem kökünün sonuna “-yor” eki getirilir. Geniş Türkçe coğrafyası içinde yalnızca Türkiye Türkçesinde bulunan bu ek, tarihî nedenlerden ötürü tek şekillidir (-yor):
geliyor, bakıyor, düşüyor, soruyor vb.
Bu ek Eski Türkçedeki "yörü-" eyleminden gelir. Örneğin "geliyorum" demek için Eski Türkçede "kel yörür men" denirdi. Burada "kel-", "gel-" anlamında "men" ise "ben" anlamındadır. Zaman için çok kullanılan bu yapı Türkçenin sondan eklemeli olması nedeniyle ekleşmiştir. Ancak her zaman "-yor" biçiminde kalır (ses uyumlarına uyacak şekilde değişiklik göstermez).
Şimdiki Zamanın Kullanımı
-yor ekinin Türkçede üç temel kullanımı vardır. Birincil kullanımı bir süre önce başlamış ve "şu anda gerçekleşen" eylemler için kullanımıdır:
Kardeşim içeride uyuyor.
Çocuklar sabahtan beri bahçede oynuyorlar.
Yükleme geniş zaman anlamı katar. Kesintilere uğramakla birlikte anlam olarak "sürekli" eylemler için kullanılır:
Bir bankada güvenlik görevlisi olarak çalışıyorum.
Her gün akşam yemeğini saat altı civarında yiyoruz.
Yükleme gelecek zaman anlamı katar. Bu kullanımda eylemin "şu an" gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmaz:
Önümüzdeki haftasonu bizim takımın maçına geliyor musun?
Yarın İstanbul'a gidiyorum.
NOT: Bu yapı genellikle gayrıresmî konuşmalarda kullanılır.
“-yor” eki, ünsüzle biten fiillere eklendiğine ek ile eylem arasına, büyük ve küçük ünlü uyumuna uyacak şekilde dar ünlülerden bir yardımcı ses alır:
gel-i-yor, dur-u-yor, gör-ü-yor, al-ı-yor vb.
Ünlü ile biten eylemlerde, yardımcı sese gerek kalmaz. Bu durumda geniş ünlü daralır.
de-yor > di-yor, başla-yor > başlı-yor vb.
Bu ünlü daralması olumsuzluk eki -me için de geçerlidir:
gel-mi-yor, dur-mu-yor, gör-mü-yor, al-mı-yor vb.
Örnekler
Kişi
git-
gel-
ara-
1. Tekil Kişi (Ben)
gid-i-yor-um
gel-i-yor-um
arı-yor-um
2. Tekil Kişi (Sen)
gid-iyor-sun
gel-i-yor-sun
arı-yor-sun
3. Tekil Kişi (O)
gid-iyor
gel-i-yor
arı-yor
4. Çoğul Kişi (Biz)
gid-iyor-uz
gel-i-yor-uz
arı-yor-uz
5. Çoğul Kişi (Siz)
gid-iyor-sunuz
gel-i-yor-sunuz
arı-yor-sunuz
6. Çoğul Kişi (Onlar)
gid-iyor-lar
gel-i-yor-lar
arı-yor-lar
-mekte ve -makta ekleri
Türkçede -mekte -makta ekleri de tümceye şimdiki zaman anlamını kazandırır:
Ders çalışmaktayım.
Seni düşünmekteyim.
Bu ek aynı zamanda fıkra ve hikaye anlatırken geniş zaman ve bazen de geçmiş zaman anlamında kullanılır:
Sıcak bir yaz günüdür. Çocuklar pilajda oynamaktadırlar. Birden gökyüzünde ışıltılar saçan, kocaman bir uzay gemisi belirir.
Örnekler
Kişi
git-
gel-
ara-
1. Tekil Kişi (Ben)
git-mekte-y-im
gel-mekte-y-im
ara-makta-y-ım
2. Tekil Kişi (Sen)
git-mekte-sin
gel-mekte-sin
ara-makta-sın
3. Tekil Kişi (O)
git-mekte-(dir)
gel-mekte-(dir)
ara-makta-(dır)
4. Çoğul Kişi (Biz)
git-mekte-y-iz
gel-mekte-y-iz
ara-makta-y-ız
5. Çoğul Kişi (Siz)
git-mekte-siniz
gel-mekte-siniz
ara-makta-sınız
6. Çoğul Kişi (Onlar)
git-mekte-(dir)-ler
gel-mekte-(dir)-ler
ara-makta-(dır)-lar
NOT: Parantez içindeki -dir ve -dır eklerinin kullanımı zorunlu değildir.
Şimdiki Zamanın Olumsuz Hali
Şimdiki zaman kipinin olumsuz hâli şimdiki zaman eklerinden önce olumsuzluk eki -me'nin eklenmesi ile oluşturulur. -yor ekinden önce gelen -me eki -mi'ye dönüşür.
Sizi pek iyi duymuyorum.
Hükümet operasyon için orduya yetki vermemektedir.
Tarih: 2016-03-02 01:57:18 Kategori: Sözlük
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx